Addison Hastalığı Nedir?
Addison hastalığı, böbreküstü bezlerinin (adrenal bezler) yeterli miktarda hormon üretmemesi sonucu ortaya çıkan nadir bir hastalıktır. Bu hastalık, genellikle 30-50 yaş arasındaki bireylerde daha sık görülür. Böbreküstü bezleri, vücudun stresle başa çıkmasına yardımcı olan kortizol, aldosteron ve androjen gibi hormonları üretir. Addison hastalığı, bu hormonların bir ya da birden fazlasının yetersiz üretimi ile kendini gösterir. Tedavi edilmezse, Addison hastalığı ciddi sağlık sorunlarına, hatta hayatı tehdit edebilecek Addison krizine yol açabilir.
Addison hastalığının en belirgin belirtileri arasında aşırı yorgunluk, iştahsızlık, kilo kaybı ve tuz yeme isteği yer alır. Bu belirtiler çoğu zaman yavaş gelişir ve bu yüzden erken teşhis güç olabilir. Ancak tedavi edilmediğinde, hastalık, vücudun stresle başa çıkabilme yeteneğini engelleyerek krizlere yol açabilir.
Addison Hastalığı Nedir?
Addison hastalığı, adrenal bezlerin yeterli miktarda kortizol, aldosteron ve androjen gibi hormonları üretememesi sonucu oluşan bir durumdur. Bu durum, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla böbreküstü bezlerine saldırması nedeniyle meydana gelir. Bu hastalığın en yaygın nedeni otoimmün hastalıklar olup, bu durum bağışıklık sisteminin adrenal bezleri yabancı bir yapı olarak görüp yok etmesine neden olur. Bu tür hastalar, genellikle başka otoimmün hastalıklara da sahip olabilirler.
Addison Hastalığı Türleri
Adrenal yetmezlik, iki şekilde sınıflandırılabilir:
Birincil (Primer) Adrenal Yetmezlik (Addison Hastalığı): Böbreküstü bezlerinin doğrudan hasar görmesi sonucu hormon üretiminde azalma görülür. En sık görülen neden otoimmün hastalıklardır.
İkincil Adrenal Yetmezlik: Hipofiz bezinin yeterli miktarda ACTH (Adrenokortikotropik Hormon) üretmemesi nedeniyle böbreküstü bezlerinin kortizol üretmesi için uyarı alamadığı durumdur. Bu tür adrenal yetmezlik, sıklıkla uzun süreli kortikosteroid kullanımına bağlı olarak gelişebilir.
Addison Hastalığının Nedenleri
Addison hastalığının en yaygın nedeni bağışıklık sisteminin böbreküstü bezlerine saldırmasıdır. Bunun yanı sıra, verem (tüberküloz), mikrobik hastalıklar, böbreküstü bezlerinde kanama ve kanserlerin böbreküstü bezlerine metastaz yapması da hastalığın oluşmasına yol açabilir. Bunun dışında, otoimmün hastalıklar, Addison hastalığının gelişme riskini artıran faktörler arasında yer alır.
Addison Hastalığının Belirtileri
Addison hastalığının belirtileri genellikle yavaş gelişir. Bu belirtiler arasında aşırı yorgunluk, kas zayıflığı, baş dönmesi, tuz yeme isteği, kilo kaybı, iştahsızlık, karın ağrısı, bulantı ve kusma yer alır. Ayrıca, hastalar ciltte koyulaşma (özellikle baş, boyun, diş eti gibi alanlarda), kan basıncında düşüş ve kadınlarda cinsel isteksizlik gibi semptomlar da yaşayabilir.
Addison Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Addison hastalığının tanısı, kan testleri ve ACTH uyarı testi ile konulabilir. Kortizol düzeyi, ACTH seviyeleri, kan elektrolit düzeyleri (özellikle sodyum ve potasyum) bu hastalığın tanısında önemli göstergelerdir. ACTH uyarı testi, adrenal bezlerin kortizol üretme yeteneğini ölçmek için kullanılır.
Addison Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Addison hastalığının tedavisi genellikle hormon replasman tedavisiyle yapılır. Eksik olan kortizol ve aldosteron hormonları, ilaçlarla yerine konur. Bu tedavi genellikle ömür boyu devam eder. Glukokortikoid tedavisi için hidrokortizon tabletleri kullanılırken, mineralokortikoid tedavisi için fludrokortizon tabletleri verilir. Tedavi sürecinde hastanın durumuna ve eşlik eden hastalıklara bağlı olarak doz ayarlamaları yapılabilir.
Addison Hastalığı Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Addison hastalığı tedavi edilmediğinde, vücut stresle başa çıkmakta zorlanır ve bu durum ciddi bir adrenal krize yol açabilir. Addison krizinin belirtileri arasında ciddi halsizlik, düşük tansiyon, kusma, karın ağrısı, bilinç bulanıklığı ve sıvı kaybı bulunur. Bu durum acil müdahale gerektiren hayatı tehdit eden bir durumdur.
