Sosyal Medya Yokluğunda Beyninize Neler Olur? İşte Beklenmedik Tepkiler

Sosyal medya, günümüzün vazgeçilmez bir parçası hâline geldi, değil mi? Beğeni almayı, yorum yapmayı, yeni paylaşımlar görmek ve hatta sevimli köpek videoları izlemek... Elimizde telefon veya bilgisayar varken, zamanın nasıl geçtiğini fark etmeden kendimizi sosyal medyada buluyoruz. Peki ya bir süreliğine sosyal medyadan uzak durmak? Yani bir sosyal medya detoksu... Bu, hayatımızı nasıl etkilerdi ve beynimiz nasıl tepki verirdi?

Çoğumuzun farkında olmadığı bir gerçek var: Sosyal medyada geçirdiğimiz süre aslında çok uzun. Oxford University Press 2024 yılının kelimesi olarak "beyin çürümesi"ni seçti ve bu, sosyal medyanın beynimiz üzerindeki etkilerine dikkat çekmek için oldukça çarpıcı bir ifade. Sosyal medya, beynin ödül sistemine öylesine etkili bir şekilde hitap ediyor ki, ondan uzak durmak gerçekten zor. Bağımlılık tıbbı uzmanı Anna Lembke, dijital medya bağımlılığını, alkol veya sigara bağımlılığına benzetiyor. Çünkü her beğeni, yorum ya da sevimli bir video, beynimizdeki "iyi hissetme" kimyasalı olan dopamini tetikliyor.

Fakat beynimiz, dopamin dengesini korumak için tasarlanmış bir organ. Bu da şu demek: Sonsuz kaydırma gibi sürekli teşvik edilen dopamin dalgaları, beynin dengesini bozuyor ve beynimiz, daha az dopamin üretmek ya da iletimi yavaşlatmak suretiyle bu dengeyi sağlamaya çalışıyor. İşte tam burada yapılması gereken şey, bu dopamin döngüsünde "duraklama" tuşuna basmak ve beynin ödül yollarının yeniden düzenlenmesine fırsat vermek.

Uzmanlara göre, sosyal medyadan uzak durmanın etkili olabilmesi için en az 4 hafta uzak durmak gerekiyor. Ancak, daha kısa bir ara bile ruh halimizi ve zihinsel sağlığımızı iyileştirebilir. Örneğin, 10 ila 19 yaş arasındaki 65 genci kapsayan bir araştırmada, sadece 3 gün sosyal medyadan uzak kalmanın, bu kişilerin öz saygı ve öz şefkatlerinde artış sağladığı gözlemlenmiş.

Tabii, sosyal medyadan uzak durmaya karar verdiğinizde bu süreç başlangıçta kolay olmayacaktır. Beyin, dopamin seviyelerine alışmaya çalışırken kaygı, huzursuzluk gibi yoksunluk semptomları hissedilebilir. Fakat bu rahatsız edici duygulara bir süre dayanmak, beynin ödül yollarının yeniden aktif hale gelmesine ve isteklerin, tüketim döngülerinin yavaşlamasına yardımcı olur.

Zamanla, sosyal medyaya olan bağımlılık azalarak, sürekli dopamin patlamaları sona erer ve bu da günü daha kolay atlatmamızı sağlar. Ayrıca sosyal medya platformlarıyla olan ilişkimizi gözden geçirme fırsatı da doğar. Ne yaptığımıza, neden yaptığımıza ve bunun bize ne kadar fayda sağladığına dair farkındalık kazanabiliriz.

Sonuç olarak, sosyal medyanın bizi olumsuz etkilediği bir gerçek. Sürekli kaydırmak ve dikkat dağılmaları yaşamak, beynimizi yoruyor. Sosyal medyaya kısa bir ara vererek, beynimize bu yorgunluktan kurtulma fırsatı tanımak, hem zihinsel hem de duygusal sağlığımızı iyileştirebilir.